Cỏ hãy còn ướt. Ota vốn không thích cỏ ướt. Ngày hôm nay anh thấy khó chịu với rất nhiều thứ. Mà khi người ta đã khó chịu thì tốt nhất hãy tránh cho xa những điều không hay. Anh ngồi lên tờ báo và chờ Mikhal cắm những chiếc cần câu của mình. Hai người rủ nhau nghỉ phép vào những ngày giữa tuần vì thứ bảy và chủ nhật dòng sông này rất ồn ào. Loài cá vốn câm lặng nên chúng không thích tiếng động và thường tránh xa những quãng bờ sông đông người.

Cô bé gái năm tuổi đi cùng họ đang nghịch một hòn sỏi dài màu xanh lục.

- Đừng nghịch thế con,- người đàn ông kêu lên. - Đừng nghịch Yaya.

- Bố ơi, nom nó như sao Bắc đẩu ấy, phải không bố?

- Không phải đâu.

Cô bé thè lưỡi liếm hòn sỏi.

- Không được liếm, - người bố nói. – Bây giờ con có thể cởi áo để tắm nắng được rồi đấy.

Ngày tháng mười bầu trời cao vời, xanh ngắt, không khí lặng tờ, cả dòng sông cũng im phăng phắc. Ota cởi áo sơ mi, giơ lưng ra hứng ánh nắng mặt trời. Anh thường nghỉ phép từng ngày hoặc hai ngày một. Công ty nơi anh đang làm việc về mùa hè thường rất bận. Nhưng đối với anh, bận bịu như vậy lại hóa hay vì ít ra thì anh cũng không còn thời gian để nghĩ đến bản thân mình. Anh không thích đơn độc. Ở cái tuổi ba mươi sáu, điều đó chẳng có gì đặc biệt. Nhưng như vậy thì khác hẳn trước đây vì hồi xưa anh thích cô đơn.

Mikhal đã cắm xong mấy chiếc cần câu.

- Rồi cậu xem,- anh nói, - hôm nay thể nào cá cũng cắn câu.

Sau đó Mikhal đến ngồi bên bờ sông. Anh không lót báo để ngồi. Ngay cả áo sơ mi anh cũng không cởi hẳn mà chỉ phanh cúc ra và kéo nó ra khỏi quần. Rồi anh dùng vạt áo lau kính.

- Cái gì đây hả bố? – Bé gái mở bàn tay ra, trong đó có một hòn sỏi màu nâu hình vuông.

- Hòn sỏi.

- Nom nó giống như thỏi sô cô la ấy.

- Trên đời này có nhiều thứ nom có vẻ giống nhau nhưng thực ra không phải thế đâu con ạ.

- Cô bé gật đầu và lại chạy đi.

- Lúc nào cậu cũng thuyết lý với con bé, - Mikhal lau kính. – Ota ạ, cậu không nên thuyết lý với con bé như vậy.

- Cái gì nó cũng bỏ vào miệng. - Người bố đưa tay gãi gãi chỗ ngứa ở lưng. – Bạ cái gì nó cũng bỏ vào miệng. Cậu bảo tôi phải làm gì với nó? Lúc nào không có cái gì trong miệng thì nó nói chuyện với mọi thứ. Nó có thể nói chuyện với cái lò sưởi, cái rèm cửa, hoặc cái gì đó…Cậu đã thấy nó như vậy bao giờ chưa?

- Chắc đó chỉ là trò chơi của trẻ con thôi.

- Không, Yaya còn nghe thấy cả cái lò sưởi nói. Nó nghe thấy những tiếng nói khá kỳ quặc. Cậu cứ tưởng tượng mà xem, xung quanh cậu có vô số đồ vật câm lặng, ấy vậy mà Yaya lại nghe thấy chúng nói. Nó nói với cái cánh cửa một điều gì đấy và nghe thấy cánh cửa trả lời, sau đó nó đến chỗ tớ và kể lại những điều cánh cửa vừa nói.

- Thế giới xung quanh ta có vô vàn thứ tiếng nói.

- Không. Tớ nói nghiêm chỉnh đấy. Cậu hãy trả lời đi, tại sao nó lại thế nhỉ?

- Nhưng tớ chưa có vợ.

- Chưa có vợ thì liên quan gì đến việc này?

- Tớ ấy mà, Ota ạ, tớ không hiểu phụ nữ lắm đâu.

- Thì ra cậu nghĩ con bé này là một phụ nữ và vì tớ là người đã có vợ nên tớ hiểu phụ nữ hơn phải không?

- Đúng. Đấy chính là điều tớ muốn nói.

- Nhưng tớ đã ly hôn.

- Có thể vì Yaruna không hiểu cậu.

Người đàn ông cởi trần đưa hai tay lên gối đầu. Anh định ngủ.

- Thôi, bỏ chuyện ấy đi. Cậu làm tớ rối trí rồi đấy. Tớ cũng chẳng biết là ai đã hiểu ai nữa.

Ota cùng với Mikhal phóng xe đạp ra khúc sông này câu cá chỉ vì anh không muốn nghĩ đến Yaruna. Nghĩ mãi về những chuyện đã qua thường chẳng đi đến đâu cả. Anh ngó quanh xem Yaya đang chơi ở chỗ nào. Cô bé đang đứng bên gốc cây dương, nơi dựng hai chiếc xe đạp. Trên chiếc xe của bố nó có gắn cái ghế ngồi cho trẻ con.Người bố nhìn đứa con gái nhỏ vẻ nghi ngờ. Anh đoán con bé lại đang nói chuyện với cái ghế.

- Cậu có thấy nơi này tuyệt không? – Mikhal nằm trên cỏ, hai tay gối đầu.

- Tuyệt. Rất tuyệt.

- Đôi khi, Ota ạ, mình nghĩ lấy vợ cũng chẳng tệ lắm đâu.

- Gì cơ? Lấy vợ ấy à?

- Con bé Yaya nhà cậu hay quá.

Người bố gãi gãi chỗ ngứa ở lưng và nghĩ. Có lẽ mình đã chọn được một người bạn đi câu hoàn toàn thích hợp. Anh ta an ủi mình ra trò. Còn đi câu với Bedrich thì sao? Cậu ấy lúc nào cũng chỉ nói về bóng đá. Kể ra như vậy cũng ngán, nhưng chẳng đến nỗi nào. Có thể đi câu với Kolman ở phòng kế hoạch. Tay này thì lúc nào cũng chỉ có mỗi một chuyện là công ty có hoàn thành kế hoạch hay không và tiền thưởng thì như thế nào… Có lẽ Mikhal là hay hơn cả.

- Cậu biết không, đối với mình thì dù cá không cắn câu cũng chẳng hề gì, - Mikhal nói. - Ở đây tuyệt đến nỗi cá không cắn câu cũng được.

Người bố bỗng cảm thấy cái chạm nhè nhẹ ươn ướt sau lưng: Yaya. Con bé đứng sau lưng anh, mặc độc một cái xi líp, trắng nõn, mắt mở to. Trong mắt nó có vẻ quan trọng của người lớn.

- Nó mắng con, bố ạ.

- Ai mắng con?- Người bố ngạc nhiên.

- Cái ghế ngồi ấy. Nó bảo con rằng khi ngồi con đã đè lên nó.

- Vô lý. Con và cái ghế, nếu có ai đè lên ai thì đấy chính là cái ghế. Cái ghế đó đã đè lên con vì khi đi chúng ta đã quên không mang theo chiếc khăn tắm. Lẽ ra bố phải mang khăn để lót cho con ngồi. Chính cái ghế đã đè con chứ không phải con đè nó.

- Không, con đã nói chuyện với nó và nó…

- Thôi, đủ rồi. Bố không muốn nghe những câu chuyện về cái ghế ngu ngốc ấy nữa.

- Nhưng cái ghế ấy nó không ngu ngốc đâu bố ạ.

Chết thật, người bố hoảng hốt, thì ra cả mình cũng áp đặt cho những đồ vật vô tri vô giác những đặc tính của con người. Có lẽ chẳng bao lâu nữa chính mình cũng sẽ nói chuyện với cái bánh lái ô tô hoặc cái còi xe mất.

- Tất nhiên là nó không ngu ngốc,- Mikhal nói vọng ra từ đám cỏ. – Chú đã được biết những cái ghế ngồi rất thông minh nữa cơ.

- Vâng,- cô bé thì thầm,- nhưng nó không được mắng cháu.

- Cậu định giáo dục nó chắc?- Ông bố nói.

Mikhal nằm ngửa trên cỏ, mắt nước nhìn hàng cây dương có tán lá nhọn hoắt. Từ mặt đất nhìn lên chúng dường như cao hơn.

- Hồi ấy tại sao cậu lại chia tay với Yaruna?- Mikhal hỏi.

- Chính vì những câu hỏi như vậy mà tớ đã cố tình đi đến khúc sông này, - Ota nói.- Tớ không muốn nghĩ đến chúng nữa.

- Xin lỗi cậu,- Mikhal nói. - Được thôi. Chúng ta sẽ không nói về chuyện ấy nữa. – Và anh lại tiếp tục nằm ngửa trên bãi cỏ, mắt ngước nhìn những ngọn cây dương. Những ngọn cây kia rồi sẽ đạt tới cái điểm cao vô hình mà bây giờ nó chưa chạm tới. Có thể tin tưởng chắc chắn vào điều đó. Thế giới này có biết bao nhiêu cặp tình nhân tuy giờ đây chưa gặp nhau nhưng nhất định rồi sẽ gặp. Có điều cần phải có thời gian. Nếu có ai hôm nay cảm thấy cô đơn thì ngày mai họ sẽ gặp đối tượng của mình. Sự cô đơn đối với người đàn ông đang nằm trên bãi cỏ chỉ là chặng nghỉ giữa hai lần gặp gỡ. Thế giới thật là đẹp. Như ánh nắng mặt trời trên ngọn những cây dương.

Người đàn ông cởi trần liếc nhìn mấy cái cần câu và gọi:

- Yaya.

Cô bé nhô lên từ một bụi cây. Người bố sửng sốt; dáng nó đứng giống hệt như mẹ nó lúc mệt mỏi, ỉu xìu, tay buông xuôi, đầu hơi cúi.

- Con làm gì ở đấy thế?

- Con chẳng làm gì cả.

- Cẩn thận kẻo ngã xuống nước đấy.

Nó gật đầu nhưng vẫn đứng yên. Với Ota cuộc nói chuyện coi như kết thúc. Con bé giống hệt như mẹ nó. Sự không hiểu được nhau thật là khó chịu. Anh muốn hiểu cho ra nhẽ, vì thế anh hỏi:

- Con lại vừa nói chuyện với ai đó phải không?

Con bé gật đầu.

Suýt nữa thì anh thốt lên: lại chuyện ngu ngốc! Nhưng anh đã kìm lại được. Đầu tiên không nên nạt con bé. Muốn biết rõ đúng sai cần phải tìm hiểu:

- Con nói chuyện với ai? – anh hỏi.

- Với con cá.

- Với con cá?

- Nó muốn con cùng đi tắm với nó.

- Nó xui dại đấy. Nó không nói với con rằng nước còn lạnh à? Mặt trời lên rồi nhưng nước vẫn còn chưa được sưởi ấm.

- Nhưng nó nói với con.

- Ờ, nói tiếp đi.

- Nó nói với con rằng nó không có bố cũng chẳng có mẹ. Nó chỉ có mỗi một mình thôi.

- Mikhal rời mắt khỏi ngọn cây dương. Anh nhỏm dậy.

- Cháu lại đây với chú, - anh gọi.

Con bé chạy lại với anh, như thể có ai đẩy đi.

- Chú đánh cuộc, - Mikhal nói, - chú đánh cuộc là nó hứa sẽ thực hiện ba điều ước.

- Yaya nhoẻn miệng cười, nhưng nó không cười to.

- Chú đoán có đúng không?

Con bé gật đầu.

- Đấy là chuyện cổ tích, - Ota chen vào.

- Nếu…nếu cháu cứu nó thoát chết… - con bé thì thầm.

- Tất nhiên rồi, - Ota xác nhận. – Nhưng nếu con không cứu nó thoát chết thì sao?

Con bé vẫn nhoẻn miệng cười. Nó lắc lư người, cái dáng lắc lư của nó nom thật dễ thương, làm người bố nhớ đến mẹ nó. Cô ấy cũng hay khiêu vũ lắc lư, nghiêng bên này rồi lại nghiêng bên kia như vậy. Trong phòng ở cô ấy rất hay khiêu vũ. “Lại đây, lại đây, anh cùng nhảy với em đi!” Cô gọi anh. Có lẽ anh cũng nên khiêu vũ với cô ấy vài vòng. Nhưng anh đã từ chối. Khiêu vũ phải có mục đích. Hồi xưa, khi còn trẻ anh cũng thường đi khiêu vũ để làm quen với các cô gái. Khiêu vũ để mà tán tỉnh, để có cơ hội chọn lựa. Lượn lờ, nhảy nhót trong phòng như thế này chẳng được tích sự gì cả, như thế thật buồn cười, mà anh thì không thích mình là kẻ khôi hài.

- Cá nó ở dưới nước, - người bố nói, - vậy con làm sao cứu được nó?

- Thế cháu định ước điều gì? – Mikhal hỏi.

- Cái đó cháu không thể nói được.

- Sao lại không?

- Vì cháu không được phép.

- Bố muốn biết tại sao con lại không được phép? – người bố chen vào.

- Cháu chạy ra chỗ khác chơi đi, - Mikhal bảo cô bé. Nó chạy đi ngay, có vẻ mừng vì không phải tiết lộ bí mật của mình.

- Cậu dạy dỗ nó như thế đấy. – Người bố ngồi dậy, anh nhìn đám sỏi một cách lơ đãng. – Lẽ ra cậu phải để cho Yaya trả lời. Nó không được từ chối mà phải trả lời khi tớ hỏi về chuyện con cá. – Bỗng thấy một hòn sỏi có hình quả lê, anh nhặt lên và ném nó vào bụi rậm.

- Người nào cũng có bí mật của riêng mình, - Mikhal nói. Anh lại nằm xuống và chăm chú nhìn những ngọn cây dương đang đung đưa. – Có lẽ đó là cái quyền duy nhất mà con người ta có được.

- Yaya còn quá nhỏ để cũng có quyền giữ bí mật của riêng mình.

- Tuổi nhỏ thì bí mật nhỏ.

Yaya chạy đến, nét mặt nghiêm trang:

- Bố vừa ném hòn sỏi đấy à?

- Ờ, bố ném, - người bố trả lời.

- Bố đã ném trúng nó.

- Trúng ai?

- Cái cây ấy.

- Con ơi, bố ném hòn sỏi vào chỗ kia, phía bụi rậm cơ mà. Ở đấy làm gì có cái cây nào.

- Có, có một cái cây bé tí xíu. Một cái cây còn trẻ con ấy.

- Nếu vậy thì có thể đúng, - người bố đầu hàng.

- Cái cây tí xíu ấy nó bảo với con rằng…

- Đấy, lại thế…

- Kìa, xin cậu hãy cứ để cho cháu nó nói.

Con bé im lặng, mắt nó nhìn trân trân vào đám cỏ.

- Được rồi, thế cái cây bé tí xíu ấy nó nói gì?

- Nó bị đau và nó nói rằng…

- Nó nói sao?

- Nó nói rằng nó sẽ mách mẹ nó. Nhưng bố biết không, có lẽ nó chẳng có mẹ đâu.

- Tất nhiên là nó có chứ, - người bố trả lời. – Cái cây nào cũng phải có bố và…à khoan đã, cũng có thể nó không có mẹ.

- Lần này con bé bỏ đi từ từ, nó đang bận suy nghĩ một điều gì đó.

- Về hòn sỏi ấy mà, - Mikhal nói. – Tớ đã đọc một truyện cổ tích Ả Rập. Trong truyện có kể về một thương nhân, ông ta đã ném một cái hột quả chà là và vô tình giết chết một con ma…

- Con ma ư?

- Ông ta đã tình cờ làm nó chết. Tớ chỉ muốn cậu tiếp cận một khái niệm.

- Tớ biết rồi.

- Nó như thế này: con người ta làm một việc gì đó nhưng lại đạt được cái mà anh ta không ngờ đến. Đó chỉ là…

- Truyện cổ tích, - Ota nói, - có vẻ cậu thích đọc truyện cổ tích thì phải.

- Sao cậu lại nói thế?

- Vì nghe nói cậu hay la cà ở phòng tài vụ.

- À, bởi vì họ toàn tính sai lương của tớ.

- Cậu nói, chỉ vì lương thôi ư?

Mikhal đứng dậy. Anh đi mấy bước về phía bờ sông, sau đó lại quay về.

- Nói đúng ra, - anh nói – tóm lại là tớ chưa có kinh nghiệm với các cô gái.

- Con muốn gì Yaya? – người bố hỏi con.

- Con bảo nó rằng…

- Con bảo ai? Cái gì?

- Con bảo cái cây be bé ấy rằng nó không có mẹ.

- Thế nó trả lời con thế nào? – Ota hỏi.

- Nó không trả lời con.

- Nó chẳng biết nói đâu.

- Nó khóc bố ạ.

- Người ta khóc vì có hai con mắt, - người bố giải thích. – Còn cái cây thì không khóc được vì nó không có mắt.

- Nó khóc, - con bé bướng bỉnh khẳng định. – Nó khóc thật mà.

- Thế nó khóc như thế nào?

- Nó run run và lá nó ướt.

- Cậu hãy nói với con bé hộ tớ. Tớ không thể thuyết phục nổi nó nữa.

- Cháu biết thế nào không? - Mikhal nói. - Cháu hãy vuốt ve, vỗ về nó và nó sẽ thôi khóc.

Con bé lại lon ton chạy đi. Người bố quay lưng lại phía con. Anh biết Yaya sẽ vuốt ve những cái lá và sẽ trò chuyện với chúng. Điều đó khiến anh thấy khó mà chịu đựng nổi.

- Yaya thì nghe thấy tiếng nói của đồ vật, còn cậu thì lại a dua với nó, - Ota nói.

- Thôi đi, cậu đừng nói lảng nữa. Cậu bày cách cho tớ đi.

- Cách của tớ ấy à?

- Hẳn là cậu phải có kinh nghiệm với cánh phụ nữ.

Kinh nghiệm với Yaruna ư? Có, loại kinh nghiệm ấy thì anh có, nhưng nó phỏng có ích gì? Ngay cả với anh nó cũng chẳng được tích sự gì, nói chi đến Mikhal. Hơn nữa lúc này mọi chuyện đã xảy ra rồi nên lại càng vô ích. Cách đây sáu hay bẩy năm gì đó anh cũng hay lảng vảng ở phòng tài vụ. Đó là quãng thời gian đẹp nhất của một đời người. Lúc nào anh cũng đến hỏi Yaruna xem lương của anh có bị tính nhầm không. Bây giờ đám phụ nữ hồi ấy đã chuyển đi hết. Thế chỗ họ là những người mới.

- Kể ra đến phòng tài vụ cũng hay, - anh nói.

- Nhưng đó không phải là kinh nghiệm, - Mikhal trả lời.

- Đúng. Đấy không phải là kinh nghiệm, - Ota xác nhận và anh lặng lẽ suy nghĩ.

Bỗng anh sực nhớ. Cần câu. Anh đã quên là mình đang câu cá.

- Cậu xem kìa. – Anh choàng dậy và chạy đến chỗ mấy chiếc cần câu. Mikhal cũng liếc nhìn. Cái phao đã chìm nghỉm, mặt nước gợn sóng.

- Cậu thấy tớ nói có đúng không? – Mikhal kêu lên.

Ota hì hục với cái cần câu.

Những tiếng nói to lôi cuốn cả con bé. Nó đứng nhìn chiếc cần câu đang kéo con cá lên. Từ mặt nước con cá lao vút lên như một con chim bằng bạc.

Ota nháy mắt với Mikhal vẻ thú vị. Con cá không to lắm nhưng cũng chẳng đến nỗi bé quá. Và cái chính là là nó là con cá mà anh đã câu được.

- Sao con lại hét ầm lên thế. Không được la hét. – Người bố bảo con. Nhưng con bé vẫn không chịu thôi.

- Không, không, không… Nó gào lên.

- Con bé này làm sao thế? – Người bố hỏi.

- Bố không được giết nó. – Con bé nức nở. – Đó là con cá mà lúc nãy con đã nói chuyện với nó.

- Làm gì có con cá nào biết nói, - người bố trả lời, tay cầm con dao con.

- Nó biết nói đấy. – Con bé lại òa lên khóc. – Nó đã hứa sẽ thực hiện các điều ước của con.

- Điều ước nào? – Người bố ngập ngừng.

- Điều ước của con. – Con bé vẫn khóc.

- Con hãy nhìn đây này. – Anh đặt con cá lên đám cỏ. – Con hãy nhìn cho kỹ đi! – Anh nói to. Con bé chăm chú nhìn và nó thấy con cá thật là đẹp. Vẩy nó óng ánh trắng và cái miệng nó há ra để nói.

- Đây là một con cá hoàn toàn bình thường, - người bố khẳng định như một vị quan tòa trước khi tuyên án.

- Không, đấy chính là con cá mà con đã nói chuyện với nó, - con bé khóc, - nó đã hứa với con rằng nếu con cứu sống nó…

- Trời ơi! – Người bố cắm con dao xuống cỏ. –Trời ơi là trời! – Anh ngồi bệt xuống bên con cá, tuyệt vọng và bất lực.

- Thế nó sẽ làm gì cho cháu nếu cháu thả nó xuống song? - Mikhal hỏi.

- Sao? Cái gì - Người bố thoạt tiên không điều Mikhal vừa đề xuất.

Nhưng rồi anh đột nhiên cúi xuống tóm lấy con cá và ném nó xuống sông.

Nét mặt con bé sáng bừng lên.

Trên mặt nước ánh lên những vòng sóng lấp lánh. Người bố lặng nhìn những gợn sóng lan ra, lan ra mãi. Chắc chắn chúng sẽ gặp nhau ở đâu đó. Cũng có thể cả ba điều ước sẽ quy về một điều và chỉ một mà thôi.

 

Lương Duyên Tâm dịch

 

(Rút từ tập truyện ngắn Thế giới tràn đầy tình yêu của nhà văn Séc Eduard Petiška, Lương Duyên Tâm dịch, Nhà xuất bản Văn học, năm 1998)