Tác phẩm Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ khi ra đời cho đến nay đã được dịch ra 11 thứ tiếng. Bản dịch tiếng Czech hay tiếng Tiệp Khắc của hai dịch giả người Việt Nam và Czech cùng hợp tác dịch được bắt đầu từ rất sớm - 1 năm sau khi bản dịch tiếng Nga ra mắt vào năm 1960. Nhưng hành trình để Nhật ký trong tù ra mắt độc giả Cộng hòa Czech thì không ai ngờ lại kéo dài với thời gian kỷ lục tới 50 năm, khi Tiệp Khắc trước kia nay đã tách thành Cộng hòa Czech và Cộng hòa Slovakia.

“Anh Dương Tất Từ thân mến, tôi gửi anh bài thơ đầu tiên của tập Nhật ký trong tù mà tôi mới dịch ra tiếng Tiệp ngày hôm qua” - bức thư năm 1961 của dịch giả người Cộng hòa Czech - Jan Noha - gửi ông Dương Tất Từ vào năm 1961, khi ông Từ làm nghiên cứu sinh tại Praha, Tiệp Khắc lúc bấy giờ. Ông và dịch giả Jan Noha cùng nhau dịch những bài thơ đầu tiên của tập Nhật ký trong tù ra tiếng Czech.

Dịch giả Dương Tất Từ nói: “Tôi dịch toàn bộ từ tiếng Việt sang tiếng Tiệp, Jan Noha chuyển thành thơ và đăng báo thử thì rất được hoan nghênh. Đến khi tôi chuẩn bị về nước, tất cả các bản dịch đã được đăng trên báo Tiệp, báo Quyền lợi đỏ, báo Sáng tạo, báo Văn học và báo Những bông hoa cùng nhiều tạp chí khác”.

Kết thúc khóa nghiên cứu sinh tại Tiệp khắc, ông Từ về nước mang theo những bản dịch viết tay. Nhưng không được bao lâu, tin tức về dịch giả Jan Noha mà ông Từ nhận được lại là bức thư báo: dịch giả Jan Noha đã qua đời. Đó là năm 1966.

“Tin Jan Noha qua đời làm tôi rất ngỡ ngàng, bởi vì công việc của chúng tôi chưa hoàn thành trọn vẹn, ở chỗ hai người hẹn với nhau sẽ xuất bản. Đúng là rất đột ngột và bế tắc, tôi không biết rồi đây làm thế nào để in được tập sách, bởi vì bản thảo tôi đang còn cất, ông ấy giữ một phần, tôi giữ một phần” - dịch giả Dương Tất Từ cho biết.

Tập bản thảo viết tay trải qua gần nửa thế kỷ vẫn nằm nguyên vẹn trong căn phòng của dịch giả Dương Tất Từ. Mãi tới năm 2011, Chủ tịch Hội nhà văn Cộng hòa Czech - ông Karel Sys - đến Việt Nam và được biết về những bản dịch viết tay này, ông đã về nước đứng ra khởi xướng việc tập hợp các bản dịch và xuất bản tập Nhật ký trong tù bằng tiếng Czech.

Ông Karel Sys, Chủ tịch Hội nhà văn Czech chia sẻ: “Rất tiếc sau 50 năm, Nhật ký trong tù mới ra mắt độc giả. Chúng tôi không đọc được bản gốc, nhưng thơ thì rất hay. Sau 50 năm, những bài thơ của Hồ Chí Minh vẫn còn tính thời sự, rất bổ ích đối với bạn đọc chúng tôi”.

Như vậy là sau 50 năm, bản dịch Nhật ký trong tù bằng tiếng Czech đã ra mắt độc giả vào năm 2011. Tác phẩm dịch Nhật ký trong tù có thể coi như sự hợp tác văn hóa đầu tiên và cũng là dài nhất trong lịch sử ngoại giao 65 năm Việt Nam - Cộng hòa Czech.