“Khắp miền Nam Việt Nam có thể nói đều thành chiến trường và như thế nói chính xác rằng khắp nơi hình thành mạng lưới đường hầm ngầm, nơi binh sĩ Việt Cộng ẩn nấp. Người Mỹ nỗ lực tuyệt vọng để lọt vào đó, cho nên đã rải bom và nhiều nơi sau oanh kích trông giống như trên mặt trăng. Và để cho ném bom chính xác, cả các cánh rừng rậm cũng bị rải Agent Orange,“ tướng quân Doan Van Quang nhớ lại.

 “Chúng tôi luồn qua những bãi cỏ rậm rạp gần Củ Chi, cách thành phố Hồ Chí Minh vài chục cây số. Chính dòng sông Mê Kông là mục tiêu chính các chiến dịch của quân đội Mỹ mang mật danh Ranch Hand,“ phóng viên nói.

 “Trước đây khắp nơi này là rừm rậm. Cả những gốc cây lớn gọi tên là Củ Chi cũng mọc ở đây, và vùng đất này mang tên nó, nhưng sau chiến tranh thì hầu như tiệt giống. Bị như thế là do tội của những thứ chất diệt cỏ mà người Mỹ đã rải trong cuộc chiến tranh. Tổng cộng gần 80 triệu lít hoá chất đã tiêu diệt tới 14% những cánh rừng ở miền Nam Việt Nam,“ bà Hoa, một người dân Củ Chi khẳng định.

 Việc sử dụng chất độc hoá học được bắt đầu tiến hành từ năm 1962, ác liệt nhất là trong những năm từ 1968 đến 1971, khi không lực Mỹ đã thực hiện tới sáu nghìn rưởi lần rải thảm trên diện tích khoảng 1,5 triệu hécta. Và 60% hoá chất này là thứ Agent Orange có nồng độ dioxine rất cao và một nửa thời gian phân huỷ nó cũng phải tính đến hàng chục năm.

 “Chính phủ đã gửi các chuyên viên đến những vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất, để xác minh xem chính xác những gì đã xảy ra và những loại hoá chất này gây hậu quả ra sao cho sức khoẻ con người. Cả một thế hệ người dân ở đây không loại trừ ai đều bị ảnh hưởng. Hầu như không có một gia đình nào mà không sinh ra những đứa con quái thai. Người dân còn bị mắc nhiều chứng bệnh mãn tính và chết sớm. Nhiều người khác phải chịu hậu quả cho tới ngày nay, cũng như không thể tẩy sạch hết cả ruộng vườn. Theo nhiều nhà chuyên môn, thì chất dioxine còn ngấm lại trong lòng đất tới ba trăm năm nữa,“ bà Hoa nói thêm và đưa ra những tấm hình trẻ em dị dạng bẩm sinh.

 Chính quyền Hà Nội khẳng định, rằng tới 600 nghìn người dân Việt Nam đã bị ảnh hưởng, và đây mới chỉ nói tới con số những người còn sống sót. Chính phủ Mỹ phủ nhận con số khổng lồ này, các nạn nhân vẫn chưa đòi được bất kỳ sự bồi thường nào, mặc dù USA có tham gia giải quyết khắc phục hậu quả dioxine. Bởi thực ra nếu không, giữa hai bên cựu thù này không thể nào nói được đến chuyện hợp tác.

 Từ năm 2006, CH Séc cũng bắt đầu tham gia vào chương trình này, cụ thể là tại khu vực tỉnh Thừa Thiên Huế. Năm ngoái chính phủ Hà Nội đã uỷ quyền cho người Séc làm công tác khắc phục tại một trong những vùng bị tác hại nặng nề nhất, sân bay Phú Cát tỉnh Bình Định. Chính từ nơi này, những chiếc máy bay Mỹ chứa đầy chất độc hoá học đã cất cánh. Người Séc ý thức được, rằng thành phần hoá chất quan trọng nhất trong Agent Orange là do nhà máy hoá chất ở Neratovice vùng Trung Séc sản xuất, và đã được bán cho phương Tây qua môi giới để lấy ngoại tệ mạnh, rồi nó được chế biến thành độc chất giết người.

David Nguyen