Sau ba tháng học ở trường tiếng Milevsko, bọn tôi được đưa về thành phố Frenštát pod Radhoštěm để học nghề. 

 

Đoàn được bố trí ở hai căn hộ trong một khu chung cư, mỗi căn có ba phòng ngủ, bếp, nhà vệ sinh chung. Hai, ba người chung nhau một phòng. Giường ở đây khá hay, lật cái đệm lên, phía dưới là hòm. 

 

Ổn định chỗ ở xong xuôi, hôm sau, có một anh tên Hùng ở đoàn học sinh học nghề cũ đã ra trường đến dẫn anh em đi tham quan nhà máy. Từ nơi ở đến nhà máy cũng khoảng 2 cây số. Nhà máy có tên là MEZ (Moravské elektrotechnické závody). Nhà máy được thành lập 15.12.1946, là một trong 5 xí nghiệp quốc doanh của hãng MEZ, nhà máy chuyên sản xuất động cơ điện, sau nhập vào Tổng hãng ZSE Praha (Závody silnoproudé elektrotechniky Praha). 

 

Anh Hùng chỉ chỗ mua vé ăn, căng tin, trạm y tế, cách thức ra vào nhà máy. Rồi cả lớp tập trung tại một phòng của Nhà văn hóa Công đoàn (ROH – Revoluční Odborové Hnutí ). Ở đó, một cán bộ của phòng nhân lực, một bà giáo già đang chờ. Ông cán bộ phát biểu vài lời, đánh giá cao sự cố gắng của học sinh, lao động Việt Nam và mong muốn skupina này sẽ tiếp tục phát huy…Và lớp bắt đầu học. Bà giáo cũng đã khá già, đã nghỉ hưu nay được mời dạy. Được cái là bà hiền lành, tình cảm, giọng nói rõ ràng.

 

Ngoài giờ học, anh em bắt đầu rủ nhau đi khám phá thành phố. Gọi là thành phố chứ chỉ đáng cái thị trấn, có khoảng trên 10 ngàn dân. Thành phố thuộc huyện Nový Jičín, tình Bắc Morava. Nằm trên tuyến giao thông nối Ostrava với tuyến đường sắt quốc gia từ Praha đi Košice, có giao thông nối với các thành phố lân cận: Rožnov pod Radhostěm, Kopřivnice, Nový Jičín, Frýdek – Mýstek… Ở đây nổi tiếng có cái cầu trượt bay trên thanh trượt tuyết, mùa hè hàng năm đều có giải quốc tế gọi là Grand Prix; có trại nuôi huấn luyện ngựa và giải đua ngựa vượt chướng ngại vật. Quanh thành phố là những cánh đồng trồng cỏ, lúa mạch, cải dầu bạt ngàn. Dọc những con đường là những hàng anh đào, mận. Xuyên ven thành phố có một con suối khá rộng, hai bên trồng rất nhiều cây sồi, óc chó, dưới suối có khá nhiều cá mà sau này mới biết là cá hồi sông, nước trong veo và lúc nào cũng mát lạnh.

 

Một hôm, mấy anh em rủ nhau lên chơi khu cầu trượt. Ở đây có hai cái cầu, một cái dùng thi đấu chính thức, hai bên có cáp treo ghế đưa khách lên; một cái dùng để tập luyện. Nền cầu dán những tấm nhựa nhân tạo trơn, xếp lên nhau như người Việt ta lợp mái tranh vậy. Leo lên cái cây cầu nhỏ dùng để tập, tay Trí người Nghệ An nhặt một tấm nhựa đặt lên nền cầu, ngồi lên. “Ê! Xem tao này!”. Chưa kịp can thì cậu đã trượt và…bay qua khoảng hẫng, lăn như bao tải buộc xuống chân đồi và nằm bất động. Cả bọn chạy xuống, cậu ta nằm im như chết rồi, nhưng không thấy máu me gì. Mấy người Tây cũng đến xem và nhắc bọn mình để yên và gọi xe cứu thương. Khoảng 15 phút sau, xe đến. Họ không cho ai đi theo và đưa thẳng lên bệnh viện huyện. Cả bọn về nhà, bụng lo ngay ngáy. Lo nó làm sao thì chắc cả lớp “kufr domů” (vali về nước). Tối đó, thấy xe cứu thương chạy đến cửa nhà, Cậu xuống xe, cười ngoác miệng đến tận mang tai. Thật kỳ lạ, ngoài vài vết bầm tím, nó còn lành lặn nguyên vẹn. Cả lớp được phen…hú vía.

 

Xem cái trại nuôi ngựa và sân thi đấu cưỡi ngựa vượt chướng ngại vật. Các cô gái trẻ chăm những con ngựa to như…con voi. Mình đứng cạnh một con, lưng nó ngang với đầu mình. Các em gái Séc tắm rửa cho bọn chúng, cưỡi đi dọc các cánh đồng trông thật thích. Gạ gẫm cho cưỡi mà các cô không cho. Thật tiếc!

 

Vùng này cũng nổi tiếng là danh thắng du lịch. Dãy núi Pustevny cao trên ngàn mét với đỉnh là Radhošť gắn với truyền thuyết về vị thần Radegast. Một ngày nghỉ, mấy anh học nghề cũ người Bắc Thái đến rủ đưa đi chơi. Phải nói là ngất ngây với cảnh đẹp thiên nhiên ở đây. Sau này, khi tiếng tăm đã khá hơn mình mới tìm hiểu thêm và biết được rất nhiều điều thú vị. Theo truyền thuyết còn lưu truyền, ở vùng núi Pustevny này, từ xa xưa là nơi cư trú của người Tây Slovan, những người theo đạo thờ thần linh (rất hiếm ở Séc). Họ thờ thần Radegast mà theo họ là Thần mặt trời, thần chiến tranh và chiến thắng của họ. Đây cũng là vị thần tượng trưng cho lòng hiếu khách, bảo trợ cho sự sinh sôi nảy nở. Trải qua nhiều thế hệ, người dân nơi đây vừa kính trọng, yêu mến…Tuy không sống quần cư nhưng dù xa hay gần,họ vẫn thường đến đây để cầu xin thần ban cho phúc, lộc, cho gia súc, mùa màng được tươi tốt… Khoảng cuối mùa xuân, những người gốc Slovan ở vùng này thường tổ chức lễ hội đón chào mặt trời, dựng lều, đốt lửa trại, nhảy múa, ca hát suốt đêm….Ở vùng này còn có truyền thuyết về một thanh niên mồ côi, tốt bụng, cũng được tôn thờ như một vị thần nhỏ, mà mình không còn nhớ rõ thế nào. Sau này, tượng Radegast nghe đâu đã trở thành biểu trưng (symbol) của tỉnh Moravskoslezský kraj.

 

Ba tháng học tiếng cũng qua nhanh. Ngày kết thúc đã đến. Định tặng bà giáo và tay cán bộ trợ giảng tí quà mà không biết mua gì. Chợt nhớ trong đoàn có tay ngày xưa ôm khư khư mấy cuộn mành trúc vẽ cảnh vịnh Hạ Long. Lớp góp tiền mua. Nhục nhất là khi viết đề tặng. Không dám đi hỏi các anh sang trước, tra từ điển tìm được từ “darovat” (nghĩa là tặng, biếu) muốn ghi kính tặng thầy mà không biết viết thế nào. Cãi nhau, sau tay nào đó chốt: Ghi là “ Darujeme Vás” gọn lỏn. Hôm sau nhận quà, bà giáo có vẻ buồn và hỏi: Ai viết câu này. Đành nhận mà xấu hổ muốn chui xuống đất. Bà lại giảng lại cho cách ba và chỉ nếu muốn viết đề tặng thì nên viết: Na památku Vám věnuje hoặc daruje skupina hoặc třída … Có lẽ vì cái lỗi và sự xấu hổ đáng nhớ này mà sau mình có thêm động lực học tiếng Séc.

 

Kỷ niệm về cái phố nhỏ này còn nhiều lắm. Nhắc đến lại nhớ mùi hương cỏ khô, mùi dâu rừng và những chiều hoàng hôn tím ngắt dãy Beskydy...

 

Nguyễn Dũng Giang