Hội nghị mang tính chính thức lần đầu tiên được ban quản lí địa phương tổ chức. Theo lời bà tiến sĩ triết học Pavla Jedličková, Chủ nhiệm ban 'Chung sống đa văn hoá 'của phường Praha- Libuš trao đổi với tôi, là “nỗ lực can đảm lớn“ của địa phương, nhất là trong thời điểm mà bầu không khí căng thẳng trong thái độ của người dân sở tại với Sapa vẫn còn đó do hậu quả cuộc cuộc hoả hoạn lớn xảy ra hồi cuối năm ngoái và họ hy vọng, rằng đã đặt được một viên gạch đầu tiên để xây dựng cơ sở cho các đối thoại tiếp theo. Cũng nên biết, là ban Chung sống đa văn hoá này vừa mới được phường Praha-Libuš thành lập trong phiên họp hội đồng nhân dân phường ngày 29/04/2009. Điều này cho thấy địa phương thực sự có nỗ lực thiện chí cải thiện mối quan hệ với các dân tộc thiểu số sinh sống và làm ăn tại địa phương, trong đó người Việt Nam chiếm tuyệt đại đa số.

 Phía chính quyền địa phương thì như vậy, còn BQL TTTM SAPA, cộng đồng bà con kinh doanh trong Sapa nói riêng và cả cộng đồng người Việt Nam kinh doanh tại CH Séc, mà Sapa là điểm đến thường xuyên của mình trong công cuộc mưu sinh ý thức được gì qua hoạt động đối thoại chính thức đầu tiên này?

 Chắc người Việt Nam ai cũng biết câu “ ăn quả nhớ kẻ trồng cây“, nhưng cũng cần phải ghi nhớ đến cả công lao của “thổ địa“ để những mầm cây được mọc lên ở đó. Libuš là miền đất để bao người Việt Nam từ đó dựng lên cơ nghiệp. Nói theo cách hiểu của người Việt Nam, là mảnh đất lành, có phúc cho nhiều người. Bao cơ ngơi hoành tráng, bao nhiêu đầu tư hay cả những gia đình tài chính ổn định ở Việt Nam có được từ nguồn xuất xứ Libuš. Nhiều lãnh đạo cao cấp Việt Nam cũng đã và sẽ đang còn tiếp tục được tiếp đón trọng thị tại Libuš. Mặc dù Sapa đã là tài sản tư của công ty cổ phần Saparia, nhưng vì nằm trên lãnh thổ của phường Praha- Libuš, thì nó nên hay cần phải hoà nhập với tổng thể xã hội, môi trường xung quanh. Không một thành luỹ nào có thể bền vững vĩnh cửu, nếu như nó hoàn toàn trơ trọi, bị bao vây. Không phải ngẫu nhiên mà cổ nhân nói “bán anh em xa mua láng giềng gần“.

 Có thể nói, là BQL TTTM SAPA là những thành phần ưu tú trong cộng đồng, bởi họ đa số được đào tạo học vấn cơ bản, có tri thức khoa học nhất định, song có lẽ ít người trải qua cái mà Việt Nam gọi là trường đại học cuộc đời- nghĩa là quân đội nhân dân Việt Nam. Tất cả những ai từng mặc áo lính đều biết thế nào là chính sách dân vận.

'Quân với dân như cá với nước' - Tất cả mọi doanh trại quân đội nào ở Việt Nam đều thực hiện nghiêm túc chính sách dân vận trong quan hệ với địa phương sở tại. Và điều này BQL TTTM SAPA đã ý thức được hết tầm quan trọng của nó và đặt thành chính sách đối ngoại một cách nghiêm túc, thậm chí vì đặc thù của tình hình, có thể coi là then chốt?

 Bao nhiêu năm qua, sự tồn tại và phát triển của Sapa, chúng ta phải nhìn nhận một cách công bằng tỉnh táo, rằng nó luôn như là một cái gai trong mắt người bản địa. “Nhà tôi tôi ở, cơm tôi tôi ăn“. Đúng vậy! Không một thế lực quyền hành nào có thể phá hoại, ngăn cản được doanh nghiệp, công dân kinh doanh trên tài sản của mình. Trong một nhà nước dân chủ pháp quyền, mọi tranh chấp đều dựa trên pháp luật. Với Sapa cũng vậy. Kể cả muốn, thì địa phương và dân bản địa cũng không thể xoá bỏ được Sapa, thậm chí trong trường hợp mối quan hệ đối thoại hai bên đôi khi “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt“. Nhưng căng thẳng mà làm gì, chỉ gây thêm phiền phức, khó dễ trong sự nghiệp của mình.

 Vào đúng thời điểm đó, ban lãnh đạo địa phương Praha- Libuš cùng với tư vấn của Klub Hanoi đã chủ động đưa ra bàn tay mời chào đối thoại, tiếp xúc. Đây là cơ hội để Sapa nắm lấy. Trong quá khứ, BQL Sapa cũng đã có ý tưởng này, nhưng ban lãnh đạo cũ của Praha- Libuš vì lí do nào đó đã không mặn mà.

 Việt Nam là dân tộc mến khách, đây là lúc để thể hiện nó. Nói một cách hào nhoáng, là để củng cố tình hữu nghị, đoàn kết giữa các dân tộc. Nhưng gần gũi nhất, là cũng vì quyền lợi của chính bản thân mình. Hàng nghìn người Việt Nam đang là thị dân của Libuš. Hàng chục nghìn người Việt Nam trên khắp lãnh thổ CH Séc thường xuyên tới Libuš. Thật là dại dột nếu quan hệ với chính quyền địa phương ở đó căng thẳng.

 Tôi còn nhớ, ngày vẫn đang mặc quân phục, việc đơn vị tổ chức đưa bộ đội ra ngoài, ví dụ đào ao thả cá, vét giếng, dựng nhà giúp dân là việc quá đỗi bình thường. Những hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao có sự phối hợp với người địa phương diễn ra thường xuyên. Đã đến lúc BQL SAPA cần phải đầu tư nghiêm túc cho chính sách “vần dân“, à xin lỗi, “dân vận“ với Libuš.

 Những đơn cử rất nhỏ, ví dụ thông qua ban quản lí địa phương cấp phiếu ăn miễn phí theo dịp cho người hưu trí địa phương, để họ có thể vào Sapa thưởng thức các món ăn đặc sản Việt Nam. Các đám cưới liên tục được tổ chức có thể “giành một mâm“ cho người dân địa phương, thông qua ban lãnh đạo địa phương tìm hiểu giúp đỡ cho các hộ dân nghèo, tài trợ cho các nhà trẻ, trường học, nơi chắc chắn là cả con em người Việt cũng tới đó, một cách có tổ chức thông qua sự cố vấn của hội đồng nhân dân phường, mời thanh thiếu niên Séc tham gia lớp học Hồng Khí Đạo tại Sapa.

Bà con bán buôn trong Sapa thiếu gì người có lượng hàng tồn lớn, bỏ thì thương vương thì tội. Liên hệ với uỷ ban Libuš mà bán đổ bán tháo, được đồng nào tặng cho các nhà trẻ, trường học. Còn hơn là mang cho lũ người lười biếng coi thường luật pháp ở Chomutov, đã mất của còn không được đa số thiên hạ họ biết ơn. Mang bâu dựng trước cửa uỷ ban phường để bán hàng ế, thậm chí cả hội đồng nhân dân cũng ra đứng bán hàng Việt Nam, kể cũng hay đấy chứ. Bao người Việt thất nghiệp lang thang ở Sapa, tổ chức họ thành một nhóm, liên hệ với uỷ ban cho ra làm như kiểu tổng vệ sinh, lao động công ích trên địa bàn phường, vừa giúp người mình có việc để làm lấy chút thu nhập lại được tiếng.

Chi phí? Sapa tuyệt đại đa số bà con đã buôn bán lâu dài, bỏ vài đồng lẻ mua thiện cảm chắc cũng chẳng vì thế mà phá sản. Đôi yên ương nào xây dựng hạnh phúc, nhân dịp lễ cưới tổ chức tại Đông Đô, “lít lờ“ Hà Nội, trích ra một hai nghìn tiền mừng nhờ đại diện uỷ ban biếu gia đình nào thuộc hộ dân bản xứ khó khăn- bộ đội cụ Hồ ngày xưa nghèo nhất xã hội, tháng được vài đồng “tiền tuất tương lai“ vẫn sẵn sàng quyên góp biếu nhà dân nghèo nhất làng là chuyện vặt, v.v...Nhiều, còn nhiều cách lắm. Chỉ có muốn làm hay không mà thôi.

 Ví dụ ban nhạc gia đình anh chị Sơn- Hương với những nhạc cụ dân tộc truyền thống Việt Nam đón khách Séc bằng những bản nhạc hay của họ thể hiện bằng nhạc cụ Việt Nam. Các bạn có thể hình dung được không, là người Séc sẽ bất ngờ cảm động như thế nào, ví dụ khi bài quốc ca “Kde domov můj“ của họ được thánh thót thể hiện qua tiếng đàn bầu Việt Nam? Biết đâu tiếng đàn bầu da diết ấy lại làm cho cả những kẻ cực hữu phải nhỏ lệ vì cảm động. Thậm chí nếu có bị dân bản xứ hờ hững, thì vẫn có cái để mà nói, rằng chúng tôi đã mời họ “gẫy đũa“ mà họ không thèm quan tâm, chứ có phải là cộng đồng chúng tôi sống biệt lập đâu. Song thực lòng, tôi không nghĩ tình hình sẽ bi quan tới như thế. Chúng ta nên lưu ý, rằng dân Séc cũng rất nhân đạo đấy. Số tiền mà như ông Chủ tịch Hội Séc-Việt mấy năm nay thường kể lể với truyền thông mỗi khi gặp dịp, là do mình đứng ra tổ chức quyên góp để lấy tiền chạy chữa cho cháu bé người Việt bị dị tật bẩm sinh, có được cũng do rất nhiều người Séc đóng góp vào.

 Người Việt Nam có câu “đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn“. Khi mảnh đất lành cho ta “kiếm được“ thì cũng không nên “uống nước cả cặn“, rất có hại cho sức khoẻ! Vài điều thiển nghĩ của cá nhân tôi, xong chưa chắc đã là những ý nghĩ quá ngu xuẩn.

(David Nguyen)